Opamiętanie (=nawrócenie, upamiętanie, pokuta) to kluczowy temat Księgi Jonasza. Choć samo słowo nie występuje ani razu, to jego treść i sens jest ukazane wyjątkowo dobrze.
Jakie elementy opamiętania opisane są w Księdze Jonasza?
-
Wezwanie
Bóg wzywa Jonasza, a Jonasz ogłasza Boże słowo Niniwie. Bez tego elementu Niniwici trwaliby w swoich złych czynach.
„Wstań, idź do Niniwy, tego wielkiego miasta, i mów głośno przeciwko niej, gdyż jej nieprawość doszła do mnie (Jonasza 1,2). „Wstań, udaj się do Niniwy, tego wielkiego miasta, i zwiastuj mu poselstwo, które ci przekazuję (3,2). Ciekawostką jest to, że nie znamy prawie wcale treści tego wezwania. Wiemy jedynie to: „głoś przeciwko” i „Jeszcze czterdzieści dni pozostaje do zburzenia Niniwy”. Ale wiemy na pewno, że Bóg przekazał Jonaszowi „poselstwo”.
-
Uwierzyli
W jakiś cudowny sposób mieszkańcy Niniwy uwierzyli, że słowa głoszone przez Jonasza pochodzą od samego Boga i należy je potraktować bardzo poważnie.
-
Post i wory pokutne
Niniwici bardzo fizycznie wyrazili swoje opamiętanie. Przestali jeść i wygodnie się ubierać. Powaga sytuacji w naturalny sposób wzbudziła w nich zewnętrzny wyraz wewnętrznej wiary w prawdziwość głoszonych przez Jonasza słów Boga.
-
Działanie króla Niniwy – własny przykład i rozkazy
Król Niniwy jeszcze dobitniej wyraził opamiętanie. Pierwsze działania mieszkańców były oddolne. Następne zostały uzupełnione przez rozkaz króla. Najpierw sam przejął się sytuacją – „wstał więc z tronu, zdjął z siebie płaszcz, oblókł się w wór i siadł na popiele” (3,6). W jakiś niezwykły sposób król (i cała ludzkość) pamiętał słowa Boga z Edenu: „W pocie więc oblicza twego będziesz musiał zdobywać pożywienie, póki nie wrócisz do ziemi, z której zostałeś wzięty; bo prochem jesteś i w proch się obrócisz!” (Rodzaju 3,19). Popiół (proch) był przypomnieniem ludzkiej nicości bez Boga.
Rozkaz króla był niezwykły: „Ludzie i zwierzęta, bydło i owce niech nic nie jedzą, niech się nie pasą i niech nie piją wody! Niech włożą włosiennice, zarówno ludzie jak i bydło, i niech żarliwie wołają do Boga, niech każdy zawróci ze swojej złej drogi i od bezprawia, własnoręcznie popełnionego” (3,7-8). Rozkaz dotyczył nie tylko ludzi, ale i zwierząt! To pokazuje determinację króla w jego przekonaniach i działaniach.
-
Czyny opamiętania
Z rozkazu króla ludzie mieli: 1. nie jeść, 2. nie pić, 3. ubrać się w wory, 4. żarliwie wołać do Boga, 5. zawrócić ze złej drogi i od osobistego bezprawia (przemocy, nieprawości). Jak czytamy, nie były to emocjonalne słowa i łzy, ale poważne czyny!
Ciekawostką jest to, że ani król, ani mieszkańcy Niniwy nie mieli pewności, że ich opamiętanie cokolwiek zmieni. „Kto wie, może się odwróci i ulituje Bóg, odstąpi od zapalczywości swego gniewu, a nie zginiemy?” (3,9). Zdali się na miłosierdzie Boga.
Tu się kończy opis działań Niniwitów, a zaczyna odpowiedź Boga. „Zobaczył Bóg ich czyny, że odwrócili się od swojego złego postępowania. I ulitował się Bóg w związku z niedolą, którą postanowił na nich sprowadzić. I nie zesłał jej”.
Miarą autentyczności opamiętania jest odpowiedź Boga. Jeśli On widzi autentyczne czyny i postawę serca, wtedy powstrzymuje swój gniew i karę.
Tak się jakoś stało, że nauczanie o opamiętaniu i wzywanie do niego pozostaje w cieniu głoszenia zbawczej wiary w Jezusa. Ale czy nie czytaliście?
Czas się wypełnił i bliskie jest królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię (Jezus, Marek 1,15).
Nie przyszedłem wezwać do nawrócenia sprawiedliwych, lecz grzeszników (Łk 5:32).
Tak jest napisane: Mesjasz będzie cierpiał i trzeciego dnia zmartwychwstanie, w imię Jego głoszone będzie nawrócenie i odpuszczenie grzechów wszystkim narodom, począwszy od Jerozolimy. Wy jesteście świadkami tego (Jezus, Łk 24:46-48).
Nie zważając na czasy nieświadomości, wzywa Bóg teraz wszędzie i wszystkich ludzi do nawrócenia (Paweł, Dz 17:30).
Głosiłem najpierw tym w Damaszku, następnie w Jerozolimie, potem na całym obszarze Judei oraz pośród pogan, i wzywałem, aby się opamiętali, zwrócili do Boga i spełniali uczynki godne opamiętania (Paweł, Dz 26:20).
Ludzie z Niniwy powstaną na sądzie przeciw temu plemieniu i potępią je; ponieważ oni wskutek nawoływania Jonasza się nawrócili, a oto tu jest coś więcej niż Jonasz (Mateusza 12,41).